Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 ο Επαμεινώνδας Δ. Λογοθέτης info και μέχρι το 2008 κατέγραψε τους κατοίκους των Στενιών σε οικογενειακά δέντρα.

Μέχρι το 2008 όλες αυτές οι πληροφορίες ήταν αποτυπωμένες σε χαρτί χειρόγραφα. Τον Μάρτιο του 2008 ο Επαμεινώνδας μου ζήτησε να τον βοηθήσω ώστε τα οικογενειακά δέντρα να εκδοθούν σε βιβλίο. Τον έπεισα αντί βιβλίου να αναρτηθούν οι πληροφορίες (τα οικογενειακά δέντρα) που υπήρχαν μέχρι στιγμής στο διαδίκτυο.

Ο Επαμεινώνδας δέχτηκε την πρόταση και αμέσως άρχισε η ψηφιοποίηση του υλικού. Εντοπίστηκαν ορισμένες ανακρίβειες, λάθη και παραλείψεις, έγιναν οι απαραίτητες διορθώσεις και το αποτέλεσμα που αρχικά είχε στοιχεία μόνο για τα οικογενειακά δέντρα αναρτήθηκε στο διαδίκτυο στο τέλος του Ιανουαρίου του 2010.

Το έργο παρουσιάστηκε σε εκδήλωση του Συνδέσμου Στενιωτών Ανδρου στη στέγη του στην Αθήνα στις 3 Φεβρουαρίου του 2010.

Η εκδήλωση περιλάμβανε αρχικά την ομιλία του Επαμεινώνδα το κείμενο της οποίας ακολουθεί παρακάτω και κατόπιν επίδειξη του ιστότοπου που περιείχε τα οικογενειακά δέντρα στην αρχική τους έκδοση.

Νικολός Εξαδάκτυλος

 

 

Ομιλία του Επαμεινώνδα Δημ. Λογοθέτη για τα Στενιώτικα Συγγενολόγια

 

(3 Φεβρουαρίου 2010)

 

Κυρία Πρόεδρε,

Αγαπητοί μου φίλοι και συγχωριανοί,

αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά, που απόψε βρίσκομαι μαζί σας, ανάμεσα σ' αυτόν, το Στενιώτικο Κοινωνικό ιστό, το Σύλλογο των Στενιωτών.

Στην αποψινή μας συνάντηση, και μέσα στα πλαίσια των Κοινωνικών και Πολιτιστικών εκδηλώσεων του Συλλόγου, μου δίνεται η ευκαιρία και η τιμή, να σας παρουσιάσω την εργασία μου, που αφορά στα γενεαλογικά στοιχεία, και στους σταθμούς της ζωής των προπατόρων μας Στενιωτών, που θεμελίωσαν τη Στενιώτικη βιοκοινότητα, καθώς και τις οικογενειακές τους, ρίζες....

Τα γενεαλογικά στοιχεία, που ως γνωστόν, σηματοδοτούν τους σταθμούς της ανθρώπινης σταδιοδρομίας, είναι η γέννηση, ο γάμος - ως θεσμός αναπαραγωγής-και ο θάνατος,

Η καταγραφή τους , στα θεσμοθετημένα ληξιαρχικά βιβλία και Δημοτολόγια, αποτελούν τις πηγές, της Ιστορικής Δημογραφίας και της Γενεαλογίας, δηλαδή, τη διαδοχή προγόνων και επιγόνων μιας οικογένειας ή καλλίτερα,   το σύνολο των ανιόντων και κατιόντων, εξ αίματος συγγενών, που ανήκουν στο ίδιο γένος.

Ο πίνακας,  που μας δείχνει το βαθμό, αυτής της συγγένειας και τη χρονολογική διαδοχή τους, αποτελεί το γενεαλογικό δένδρο της οικογένειας, που εκτός από τη μικροδημογραφική του αξία, συνιστά και τη βάση, του οικογενειακού κληρονομικού δικαίου.

Την προσπάθεια, για την συγκέντρωση των γενεαλογικών στοιχείων, και την κατάρτιση των οικογενειακών δένδρων των Στενιών, ξεκίνησα, πριν από ΠΟΛΛΑ Χρόνια και με πολύωρη καθημερινή απασχόληση.

Κεντρική ιδέα και κίνητρο αυτής της προσπάθειας, ήταν οι αναμνήσεις μου, από τη ζωή μου στις Στενιές, τις οποίες διατήρησα και διατηρώ ακόμα αναλλοίωτες......

Οι πηγές , από τις οποίες άντλησα κάθε είδους σχετική πληροφορία, για την ολοκλήρωση μιας τέτοιας εργασίας, είναι πολλές....

Εκτός από τις προφορικές πληροφορίες, που έπαιρνα σε συναντήσεις μου με διάφορους συγχωριανούς μας, οι πιο αξιόπιστες, προέρχονται , από τα Δημοτολόγια του Δήμου Άνδρου και των Στενιών, καθώς και από το σημαντικής ιστορικής αξίας, συγγραφικό έργο του Δημήτρη Ιωάννου Πολέμη. Σ' αυτό , αναφέρονται οικογενειακές πληροφορίες και στοιχεία , που περιέχονται στα προικοσύμφωνα , στις διαθήκες, σ' αγοραπωλητήρια συμβόλαια και σ' άλλα ανέκδοτα έγγραφα.

Οι συντάκτες βέβαια , των περισσότερων αυτών κοινωνικών εγγράφων, ήταν οι παπάδες, αφού αυτοί, ήταν τότε, τα μόνα, με διαφορετικό βαθμό παιδείας πρόσωπα, άνθρωποι εγγράμματοι, που αποτελούσαν την πνευματική ηγεσία, ενός κοινωνικού συνόλου, που κατοικούσε στον ίδιο τόπο και εκκλησιαζόταν στον ίδιο λατρευτικό χώρο, τον Ενοριακό Ναό.

Με βάση τις γενεαλογικές πληροφορίες , - απ' όλες αυτές τις πηγές - , έγινε η κατάρτιση του πίνακα, των οικογενειακών δένδρων και η απεικόνιση σ' αυτόν, της χρονολογικής σειράς διαδοχής των γενεών, με πρότυπο τα βιολογικά διαγράμματα.

Ο τρόπος όμως της απεικόνισης αυτής, κάνει προβληματική, αν όχι αδύνατη, την τυπογραφική της εκτύπωση και βιβλιοπαρουσία της εργασίας αυτής, γεγονός που με απογοήτεψε και προσωρινά, με επηρέασε ανασταλτικά.

Τη λύση στο πρόβλημα μου, έδωσε ο αγαπημένος μου ανεψιός, ο Νικολός, που πρότεινε και ανέλαβε την ηλεκτρονική καταγραφή αυτής της εργασίας και την καταχώρηση της στην ιστοσελίδα, διαθέτοντας πολύ από τον ελεύθερο χρόνο του.

Γι’ αυτό και από τη θέση αυτή, του οφείλω ένα θερμό ευχαριστώ.

Έτσι, καταγράφηκαν κατ' αλφαβητική σειρά, πάνω από 75 επίθετα και συγκροτήθηκαν 12Ο περίπου οικογενειακά και γενεαλογικά ΔΕΝΔΡΑ.

Αυτό, γιατί εκτός από τα επίθετα, που αναφέρονται σ' ένα γεννήτορα, και αποτελούν ένα ξεχωριστό οικογενειακό δένδρο, υπάρχουν άλλα (ΠΑΛΑΙΟΚΡΑΣΑΣ, ΧΑΖΑΠΗΣ, κ.α.) που κανονικά προέρχονται από ίδιο γεννήτορα, δεν υπάρχουν όμως, τεκμηριωμένα στοιχεία, που να μας οδηγούν σ' αυτόν, και έτσι, με το ίδιο επίθετο εμφανίζονται περισσότερα δένδρα........

Πολλά οικογενειακά επίθετα, λόγω θηλεογονίας ή της στέρησης αρρένων απογόνων, από τον μοναδικό άρρενα απόγονο της οικογενείας, έχασαν τη δυνατότητα διαιώνισης τους και εξέλιπαν από το Στενιώτικο Δημοτολόγιο.

Πολύ σύντομα, θ' αναφερθώ κατ' αρχήν σ' αυτά, γιατί πολλά γνωστά μας σήμερα ονόματα, έχουν τη ρίζα τους, σ' εκείνα της πρώτης θυγατρικής γενεάς, της οικογένειας, που το επίθετο της εξέλιπε, στη συνέχεια στα παλιότερα, και σε μερικά μόνον με το μεγαλύτερο οικογενειακό δένδρο.

Στα πρώτα και με αλφαβητική σειρά ανήκουν τα επίθετα:

ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ ή ΚΩΒΙΔΗΣ

ΒΕΣΤΑΡΧΗΣ : Το επίθετο αυτό, θα απέκτησε προφανώς κάποιος απώτερος προγονός του στην πόλη , λόγω της επαγγελματικής του ιδιότητας, γιατί Βεστάρχης, κατά τους Βυζαντινούς Χρόνους, λεγόταν ο Πρωτοβεστιάριος.

ΒΟΛΤΗΣ

ΒΡΟΝΤΙΣΗΣ. Η καταγωγή των Βροντίσηδων, σύμφωνα με τον Πολέμη, πρέπει να είναι Κορθιανή, γιατί σε πωλητήριο συμβόλαιο κτήματος, το 1696, στη περιοχή  Κορθίου,  εμφανίζεται σαν μάρτυρας ο Γιαννούλης Βροντίσης.

Στο χωριό έχουμε την εμφάνιση του Γιαννούλη Νικ. Βροντίση το 1784 που παντρεύεται μια ΟΡΣΑ....

Υπήρχαν και άλλοι   Βροντίσηδες στο χωριό από τους οποίους , ο τελικός τους απόγονος,  ήταν ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΒΡΟΝΤΙΣΗΣ,  στη χώρα.

Δουλμπέρης ή Ντουλμπέρης:   Είναι μάλλον   παρεπίθετο της οικογένειας Ροΐδη και μάλιστα από τον κλάδο εκείνο, που κατοικούσε σε πύργο στα Πατούρια.

Κέτσης ή   ΛΕΚΑΣ. Απόγονος αυτής της οικογένειας αναφέρεται μαζί με άλλους  Στενιώτες,   σε   πιστοποιητικό   της   Επιτροπής  Αγώνος   για   τη συμμετοχή του, στον κατά θάλασσαν αγώνα του 1821 ο Γεώργιος Κέτσης (1805)

Κόης ή Παταλος:   Με χρονολογία 1793 αναφέρεται ο Μιχαήλ Νικ. Κόης ή Παταλος, που παντρεύεται τη ΦΛΩΡΕΖΑ........ (1813) και αποκτούν εκτός των άλλων παιδιών τους και την Ανδριάνα Κόη ή Πάταλου (1834). Αυτή παντρεύεται τον ΛΕΟΝΑΡΔΟ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗ και σ' ένα από τα παιδιά της έδωσε το όνομα του πάππου της Νικολάου(ΟΛΑ ΤΑ ΑΛΛΑ ΕΚΤΟΣ Της ΦΛΩΡΕΖΑΣ ΗΤΑΝ ΑΓΟΡΙΑ). Έτσι ο Νικόλαος ΛΕΟΝ. ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ κληρονόμησε, σαν παρατσούκλι, το επίθετο ΠΑΤΑΛΟΣ, καθώς και ο γιος του , καθηγητής Παν/μιου, ΛΕΟΝΑΡΔΟΣ ΝΙΚ. ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ.

ΚΟΡΑΧΑΗΣ: Είναι Στενιώτικο επίθετο, που μαρτυρείται από το 1789 σε εξοφλητική απόδειξη επιστροφής χρημάτων από τον Στενιώτη Αγάπιο Δημητρίου Κοραχάη. Αυτός έγινε κατόπιν μοναχός στον Άγιο Νικόλαο και άλλαξε το επίθετο του, το από χρόνων ακουόμενον ως ΚΟΡΑΧΑΗΣ , σε ΚΟΥΡΕΧΑΚΗΣ.

Αναφέρεται και ο ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΟΡΑΧΑΗΣ και η ΦΛΩΡΕΖΑ Θεφ. Κοραχάη, στο όνομα της οποίας ακούει η εξαδέλφη μου ΦΛΩΡΙΤΣΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΥΜΠΟΥΡΑ.

Κοντέλης: Η οικογένεια Κοντέλη αρχικά κατοικούσε στη χώρα και ήταν μια από τις σημαντικότερες Ναυτικές οικογένειες στην πριν από το ι8οο εποχή.

ΜΑΡΚΟΥΛΗΣ - ΛΟΥΚΑΣ: Η οικογένεια του , μία από τις ναυτικότερες της ΑΝΔΡΟΥ, κατοικούσε στις Στενιές, μετά εγκαταστάθηκε στη χώρα και τότε κράτησε το επίθετο ΛΟΥΚΑΣ.

ΜΠΙΣΤΗΣ: Ήταν αρχοντική οικογένεια της Χώρας και εγκαταστάθηκε στις Στενιές , μετά την καταστροφή της χώρας από τον Γάλλο Πειρατή Κρεβελιέ (1674)· Ο Σταματέλος ΜΠΙΣΤΗΣ ήταν ένας από τους μεγαλύτερους γαιοκτήμονες της ΑΝΔΡΟΥ και ο πρώτος που εγκαταστάθηκε στον πύργο ΜΟΥΒΕΛΑ.

Από τα παλιότερα και καθαρά Στενιώτικο επίθετο φέρεται αυτό της οικογένειας ΣΥΜΠΟΥΡΑ.

Κατά τον Πολέμη, χρονολογείται από το τέλος του ι6ου αιώνα (1590) και αναφέρεται σε ανέκδοτο έγγραφο στο μοναστήρι της Αγίας με το όνομα Δανιήλ Τζιμπουράκης ή Τσιμπουράκης.

Αργότερα σε άλλο ανέκδοτο έγγραφο του 1701, αναφέρεται αφιέρωση στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου με το επίθετο ΓΙΑΚΟΥΜΟΣ ΣΥΜΠΟΥΡΑΣ.

Μέσα στα επόμενα χρόνια το επίθετο πήρε σε ορισμένες περιπτώσεις - άγνωστο πως - τη μορφή: ΜΑΥΡΟΣ ή ΣΥΜΠΟΥΡΑΣ και ΣΥΜΠΟΥΡΑΣ ή ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ

με αποτέλεσμα τελικά να δημιουργηθούν απ' αυτά τρία διαφορετικά επίθετα.

Το μεγαλύτερο οικογενειακό δένδρο εμφανίζει το επίθετο : ΠΟΛΕΜΗΣ

Γεννήτορας σ' αυτό αναφέρεται ο Παπαλεονάρδος Πολέμης, που ήταν εφημέριος στην Παναγία Σαρίζας στ' Αποικία, καθώς φαίνεται από την υπογραφή του, σε ανέκδοτο έγγραφο Πρακτικού, το 1749.

Δύο από τα τέσσερα παιδιά του έγιναν παπάδες. Ο Παπασταματέλος και ο Παπαγιαννάκης.

Από τους απογόνους του πρώτου, που εγκαταστάθηκαν στις Στενιές γύρω στο 1770 και απ' αυτούς του τελευταίου αδελφού Δημήτρη, που κατοικούσε στα Πατούρια, κατάγονται όλοι οι Πολέμηδες στις Στενιές και στη Χώρα.

Εξ' ίσου μεγάλο είναι το γενεαλογικό δένδρο των Παλαιοκρασάδων. Στο επίθετο αυτό, καθαρά Στενιώτικο, εμφανίζονται διάφοροι κλάδοι:

Ο κλάδος Προύχοντα - Μήτρα, που προήλθε από τον Γεώργιο Δημητρίου Παλαιοκρασά και τη Διαμαντή Γιαννούλη Βροντίση.

Ο κλάδος   Μπουλάκα,   που   προήλθε   από   τον   Νικόλαο   Δημητρίου Παλαιοκρασά και την Μαρούλα Δουλμπέρη.

Ο κλάδος Μόσουλα, που προήλθε από τον Αντώνιο Νικολάου Παλαιοκρασά και την Όρσα Ανδρέα Κουτσούκου.

Ο κλάδος Πάπου , που προήλθε από τον Γεώργιο Ανδρέα Παλαιοκρασά και την Ασημίνα........

Ο κλάδος του Κανταρτζή, Λύρα , και τέλος

Ο κλάδος του Παπαντώνη Νικ. Παλαιοκρασά και της Ειρήνης.............

Ο Παπαντώνης ανήκε και αυτός στην ιερατική οικογένεια και ήταν κάτοχος εκ κληρονομιάς του ναού του Αγίου Γεωργίου Στενιών. Απέκτησε 4 αγόρια και δύο κόρες. Ένα από τα παιδιά του , ο Ιωακείμ - κατά κόσμον Ιωάννης - έγινε μοναχός στον Άγιο Νικόλαο, κατόπιν πήγε στην πόλη, όπου χειροτονήθηκε παπάς και τελικά Επίσκοπος των Δεβρών, (σημερινή Γιουγκοσλαβική πόλη Debar, 73 χιλιόμετρα Β.Α. της Αχριδος), όπου απαγχονίστηκε από τους Τούρκους το 1864.

Ένας επίσης , από τους σημαντικότερους Ιεράρχες του Οικουμενικού θρόνου, ήταν και ο πρώτος εξάδελφος του Ιωακείμ, ο Παραμυθίας και Φιλιατών  Καλλίνικος  Παλαιοκρασάς, απόγονος  του αδελφού του Παπαντώνη,   Αντρία Παλαιοκρασά.

Ακολουθεί ένα επίσης μεγάλο οικογενειακό δένδρο, της οικογένειας Τρίχη -Φαλαγκά.

Η ναυτική αυτή οικογένεια κατοικούσε στη χώρα, εγκαταστάθηκε στις Στενιές το 1800 και λίγα χρόνια μετά την επανάσταση έπαψε να χρησιμοποιεί το επίθετο Τρίχης.

 

Πέραν όμως απ' όλα αυτά, από την έρευνα, για τα γενεαλογικά δένδρα των Στενιών, προκύπτει ότι η Στενιώτικη κοινωνία ήταν μια συντηρητική κοινωνία, με βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα, με απόλυτο σεβασμό στο θεσμό του γάμου, γιατί το δεύτερο στεφάνι, όταν ακολουθούσε το πρώτο, δεν οφείλετο σε λύση του γάμου, αλλά σε θάνατο του ή της συζύγου.

Τελειώνοντας και πριν πάρει το λόγο ο Νικολός, που σε ειδική προβολή θα μας παρουσιάσει ολόκληρο το γενεαλογικό φάσμα των Στενιών, θα ήθελα , να σας ευχαριστήσω που ήλθατε στην αποψινή παρουσίαση της εργασίας μου για τα οικογενειακά δένδρα της Στενιώτικης Βιοκοινότητας.

Μιας βιοκοινότητας, που μέσα στο πέρασμα του χρόνου, δημιούργησε ένα ιδιαίτερο δομικό περιβάλλον και ανέδειξε απογόνους, που διακρίθηκαν σ' όλα τ' αγωνίσματα του κοινωνικού στίβου.

 

 

Τετάρτη 3 Φεβρουαρίου 2010

 

ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ ΔΗΜ.  ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ